مفاخر آذربایجان *** Azərbaycan xadimləri
علی فتحی(آلتین)*آذربایجان ،مراغا، ایران ، آذری و تورکی شعرلری
تاريخ : دوشنبه 21 اردیبهشت 1394 | یازار : علی فتحی (آلتین)
+0 به یه ن

این رقص متعلق به اوایل عصر ۱۹ میباشد که بنام پرنده زیبای کوهی توراجی، حصر گردیده است.


این رقص دارای مئلودی بسیار غنی و جهتدار است و بر روی مقام ماهور میباشد که برخی از شعبه های مقام ماهور در این رقص مشاهده میگردد : مایه ـ عشاق ـ شکسته فارس.

رقص نشانگر پرواز پرنده توراج است. توراج با آرامش در پرواز است که ناگهان شکارچی آنرا نشان گرفته و میزند.
پرنده زخمی شده رفته رفته ضعیفتر گردیده و برروی صحنه در لرزش و تلاطم است که در نهایت طاقت خود را ازدست داده و بر زمین می افتد.
پس از چندی مجددا نیروی خود را بدست آورده، با احساس شادی و نشاط پرواز نموده و دور میزند.

در این رقص …

تمامی حرکات رقاص نشانگر پرواز و حرکت روان توراجی در آسمان است . باز شدن انگشتان رقاص به جهات مختلف و خم شدن دستهای آن به سمت عقب، نمایشگر تصویری از بالهای توراجی است.

این رقص را اولین بار خانم امینه دلبازی اجرا نموده است.



گؤنده ر 100 درجه کلوب دات کام گؤنده ر     بؤلوم لر: رقص آذری “توراجی”
تاريخ : دوشنبه 21 اردیبهشت 1394 | یازار : علی فتحی (آلتین)
+0 به یه ن
آنچنان که از اسم رقص نیز مشخص است این رقص منحصر به عید نوروز و مژده دهنده بهار یعنی “سمنی” میباشد. سمنی یکی از قدیمیترین رقصها است که توسط خانمها و دختران به همراه متن شعرآن اجرا میشد، متاسفانه امروزه فقط مئلودی آن نواخته میشود. این رقص که دراجرای تارزن معروف “حاجی ممداف” به اسم سمنی قید گردیده ولی درزمان شوروی سابق با نام “سننی” معرفی میگردد با اینکه نام واقعی این رقص را همه میدانستند و دلیل آنهم ممنوع بودن عید نوروز از سوی دولت شوروی بود . لذا پس از تجزیه شدن شوروی سابق مجددا با نام واقعی یعنی “رقص سمنی” معروف گردید.

گؤنده ر 100 درجه کلوب دات کام گؤنده ر     بؤلوم لر: رقص آذربایجانی “سمنی”
تاريخ : دوشنبه 21 اردیبهشت 1394 | یازار : علی فتحی (آلتین)
+0 به یه ن

این رقص با اینکه در زمان خود مشهور بوده ولی در این زمان به ندرت از آن یاد میگردد.


رقص ۱۰۱ جزء رقصهائی است که با ارقام  نامگذاری میگردند و همچنین مرتبط با اعداد و ارقام ممالک شرق میباشد، بعنوان مثال: ۱۰۱ عدد دانه موجود در تسبیح.

این فرضیه نیز وجود دارد که در زمانهای قدیم نوازندگان در مراسم شادی و عروسیها یک سری رقصها تالیف می نمودند که برای فراموش نکردن آنها از اعداد و ارقام به منظور نامگذاری استفاده میکردند. مثلا”: ۱۴ نمره_۳ نمره_۴ نمره_۵ نمره_۶ نمره و غیره…

مئلودی رقص ۱۰۱ …لیریک و بسیار با حسرت بوده و این بدان دلیل است که موسیقی این رقص در لاد مقام شوشتر تالیف شده است.
حرکت سبک و لطیف شانه ها زیبائی خاصی به این رقص بخشیده است. این رقص را زنان و همچنین مردان اجرا میکردند. این رقص قبلا به لحاظ کروگرافی در صحنه نبوده لذا اخیرا تنظیم و اجرا گردیده است.

 


 



گؤنده ر 100 درجه کلوب دات کام گؤنده ر     بؤلوم لر: رقص آذربایجانی “یوز بیری”
تاريخ : دوشنبه 21 اردیبهشت 1394 | یازار : علی فتحی (آلتین)
+0 به یه ن

رقص معمولاً به حرکت‌های انسان که برای بیان یک حالت انجام می‌گیرد گفته می‌شود. رقص می‌تواند در یک محیط اجرایی ، روحانی یا اجتماعی اجرا شود . واژه رقص همچنین برای نشان دادن جنبش‌های موزون و ترازمند جانداران و اشیاء دیگر به کار می‌رود مانند رقص برگ‌ها، رقص جفت گیری در جانوران یا رقص باد .

رقص یکی از شاخه های جدایی ناپذیر هنرهای زیبای ملت های جهان است . هر ملتی دارای رقص های مخصوص به خود می باشد . در عصر حاضر این نوع هنر انکشاف زیادی نموده و در نوع خود به شاخه های گوناگونی تبدیل گشته است . رقص نوعی از هنرهای زیباست که بر اساس اجرای حرکات موزون و کشش بدن انجام می شود. رقص به عنوان هنر پنجم از هنرهای هفتگانه به شمار می‌آید .

در ادبیات بسیاری ملل رقص حرکت و جنبشی برخاسته از درونیات و ذات و جوهره آدمی و پیوند و اشتراکات جسم و روح انسان با جهان خلقت است. در عرفان خیلی از اکاتب و ادیان نیز رقص و کاربردهای آن از جایگاهی ویژه برخوردار بوده اند. رقص درواقع بیان حالتی یا انتقال مفهومی و یا تحریک به حرکت یا حالتی است که ادیان مختلف نسبت بدان جهت گیری های متفاوتی دارند.

در گونه ای از رقص ها نفسانیات و نیروهای جسمانی انسان دخالت دارند و رقص مجموعه حرکاتی است برای انتقال روحیات جسمانی و در مواردی ارضاء نیازهای شهوانی است. اما در دیگر مکاتب و فرهنگ ها رقص نوعی هنر است در کنار دیگر هنرها برای انتقال پیام و ارتباطات انسانی.

مهمترین مصداقی که از رقص در روزگار باستان و بین عرفا و متصوفه می توان یافت رقص سماع است که تمرینی است برای رسیدن به حالتهای روحانی متعالی که نه در ظرفیت جسمی و نه روحی آدمهای عادی نیست که به چنین مراتبی دست یابند. از این روست که رقص سماع نوعی تمرین عرفانی است که شانیت آن از حرکت ذرات بر مدار عشقی حقیقی است که با چرخش های متوالی عاشق را محو و ذوب در آن می کند. این تمرین استعاری از جنبش نامیرای ذرات بر گرد الکترونها که نتیجه اش شکل گیری هستی و وجود هست را نیز متبادر می کند و فرضیه ای است بر شناخت ذرات وجودی اجسام و جهان هستی، قرن ها پیش از کشف مولکول، اتم و ذرات درونی آن.

حکیمان و ادبیان و شعرای ایران بسیار در باب رقص گفته اند و نوشته اند و سروده اند و جای جای مکتوبات و مکنونات قلبی مشاهیر و مفاخر علمی و ادبی این مرز و بوم مملو است از کنایه ها و اشاراتی از رقص و ابزار ضرب و طرب چه در شکل حقیقی و آشکار و چه به صورت نمادین و با زبان استعار.

شمس تبریزی سه شکل از ظهور حالات روح انسان کامل در حال تصوف را در موسیقی،رقص، شعر می داند. همچنین شمس تبریزی شادابی انسان، صمیمیت او با دیگران و باز کردن ذهن او برای پذیرش تمام دانستنی ها و علمها را در رقص می بیند.

رقص یک نوع هنر اجرای ریتمیک حرکات بر اساس انعطاف پذیری بدن انسان است. توضیح ارائه شده در دایره المعارف سوویت کامل نیست چرا که در تاریخ بشر قبل از پیدایش هنر و هنر آفرینی،رقص موجود بود. تکامل تدریجی رقص از گردش موزون و پریدن از آتش تا انجام مراسمی با فرمهای بدیع، حرکات ظریف، پانتومیم، تقلید و نقل، راه درازی را پیموده است. این سلسله از حرکات با مفهوم شکار، کمین، ردیابی، رماندن، گرفتن و جنگیدن و با تمثیلهایی چون فرا رسیدن بهار،بیداری طبیعت، کاشت، برداشت محصول، باغ چینی، صید ماهی، کومه سازی و در نهایت در حرکات موزون پهلوانی و حماسه هایی با شمشیر کوراوغلو، با سینه ای فراخ، با نگاهی به دوردست، مغرور و گاه آرام، گاه تند، پایکوبان، با پرشها و جهش های سریع و نشانی از مهارتهای جنگی، با ریتم تند طبل ها، به اوج می رسد.

رقص برای تمام موجودات زنده راهی برای برطرف کردن یک احتیاج غریزی است. حتی جمادات نیز در حال رقصیدن هستند و تنها یک حقیقت مطلق وجود دارد و آن “حرکت” است و رقص نیز یک حرکت هدفدار و دارای انتظام. در نگاه شاعر فیلسوف آذربایجان، حسین جاوید از اجسام میکروسکوپی (اتم و آنچه درون اتم) گرفته تا اجسام تلسکوپی و ماکروسکوپی (ستارگان و سیارات) تماما در حال رقصند.
بر خلاف برخی از فعالیت های انسان اولیه مانند ساخت ابزارهای سنگی، شکار، نقاشی در غار و غیره، رقص هیج نوع جسم فیزیکی از خود به جای نمی گذارد . بنابراین صحبت کردن درباره زمان ورود رقص به فرهنگ بشر غیرممکن است. با این وجود، قطعاً رقص بخش مهمی از مراسم، تشریفات، جشن ها و سرگرمی بدوی ترین تمدن های بشر بوده است. باستان شناسی ردپاهایی از رقص را در دوران قبل از تاریخ از جمله در نقاشی های مقبره های مصری در حدود ۳۳۰۰ قبل از میلاد و نقاشی های پناهگاه صخره ای بیمبتکا در هند نشان می دهد .
یکی از بدوی ترین کاربردهای سازمان یافته رقص در بازگویی نمایشی داستان های اساطیری بوده است. در واقع قبل از معرفی زبان های نوشتاری، رقص یکی از روش های اصلی انتقال این داستان ها از نسلی به نسل دیگر بود.
یک کاربرد اولیه دیگر رقص، استفاده از آن به عنوان مقدمه نشئگی حالات خلسه در آداب شفا دهنده بوده است. هنوز هم در فرهنگ های جنگل بارانی برزیل و صحرای کالاهاری برای این کار از رقص استفاده می شود. منشأ رقص های سریلانکایی به دوران بسیار کهن قبایل بومی و ” یاکا “ها (شیاطین) برمی گردد. طبق افسانه های سریلانکایی، رقص های کندیان به ۲۵۰۰ سال قبل بر می گردند و مربوط به یک مراسم جادویی هستند که طلسم یک شاه افسون را شکست.

———————————

رقصهای ملی و فولکلوریک آذربایجان هماهنگ با موسیقی ملی و اصیل آذربایجانی شکل گرفته است. این رقصها توسط مردم آذربایجان خلق شده و نسل به نسل به مرور زمان وشفاهی به ما رسیده ­اند. رقص آذربایجانی با توجه به ویژگیها و خصوصیات خاص، تنوع و فرمهای بسیار و موسیقی جذاب خود متمایز از سایر رقصهاست. در این رقصها تمامی احساسات و باورهای مردم آذربایجان هماهنگ با موسیقی زیبا و پرمحتوای آذربایجانی اجرا میگردد. این رقصها از زمانهای بسیار قدیم تا به امروز توانسته اعتبار و ماهیت خود را حفظ و به عنوان یکی از هنرهای زیبای فرم در جهان به رسمیت شناخته شود. از این رقص به عنوان تنها رقصی می توان نام برد که هیچ یک از رقصهای سایر ملل را تقلید نمیکند. به عنوان مثال حرکات دست و پا که مردان در این هنر بکار میبرند و یا ظرافتی که در حرکات زنان است در نوع خود بی نظیر است. علاوه بر ویژگی های قید شده در بالا یعنی حرکات موجود در این رقص، موسیقی و لباس خاص و متفاوتی برای هر رقص وجود دارد.



گؤنده ر 100 درجه کلوب دات کام گؤنده ر     بؤلوم لر: تاریخچه و پیدایش رقص و قدمت آن در آذربایجان
تاريخ : دوشنبه 21 اردیبهشت 1394 | یازار : علی فتحی (آلتین)
+0 به یه ن
مفاخر آذربایجان

داستانهای زیادی در توصیف مردانگی و جوانمردی نوشته شده و نغمه و آهنگ های زیادی سروده شده است. همچنین رقصهای مختلفی در این باره تنظیم و اجرا گردیده است: قازاغی_قایتاغی_جنگی از این نوع رقصها هستند.
رقص ایگیدلر نیز خصوصیات مردانگی_قهرمانی و مبارزه را در خود به نمایش میگذارد.
در رقص ایگیدلر رقاصان جنگجویانی را تشبیه مینمایند که به هر نوع سلاح گرم و سرد آن زمان تسلط داشته و مهارت و قدرت نبرد تن به تن را نیز داشتند. ایگیدلر (این مردان جنگجو) اسب سواران ماهری بوده و دارای مهارت استفاده از سلاح در حین سوارکاری بودند.

رقص ایگیدلر پایه و اساس برنامه گروه های رقص ملت های ترک و قفقاز است و در قفقاز با نام جیگیدلر نیز معروف گردیده است. این رقص فقط از سوی مردان اجرا میگردد و دارای حرکات سخت _مرکب و تکنیکی زیادی میباشد.
رقاصان دراین رقص که سعی در نمایش قدرت جنگجوئی و قهرمانی خود دارند با اجرای حرکات دست بصورت مشت شده_حرکات دینامیک پا_چرخشها _اجرای حرکت در حالت ایستاده روی انگشتان پا _میمیک خشن مخصوص جنگجو و اجرای سریع حرکات با تئمپ تند، از سوی تماشاگران با ذوق و هیجان خاصی استقبال میگردند.
رقاصان دراین رقص جهت نمایش قدرت خود به رقیب مقابل ابتدا بصورت ۲ نفره (تن به تن)،سپس بصورت انفرادی(سولو) با اجرای حرکات روی انگشت و روی زانو ایفای نقش نموده و در نهایت بصورت متحد و یکپارچه با جرای حرکات خاص گروهی رقص را به اتمام میرسانند.

علی بابا عبداله یف بنیانگذار رقصهای ملی حرفه ای آذربایجان، رقصهای زیادی برای نمایش خصوصیات ایگیدلر تنظیم کرده است از جمله:
۱_رقص زورخانه که در این رقص ایگیدلر برای نبرد تن به تن اماده میگردند.
۲_رقص بولاق باشیندا که در این رقص ایگیدلر با نمایش حالت سوارکاری وارد صحنه گردیده و درآخر رقص نیز به همان شکل از صحنه خارج میگردند.

در رقص ایگیدلر از موسیقی مشترک مورد استفاده تمامی ملتهای قفقاز استفاده میگردد ولی به سبب ریتم قایتاغی آن در آذربایجان از چند نوع مئلودی استفاده میگردد. همچنین علارغم اجرای این رقص در تنظیمات مختلف ، تمامی اجراها نشانگر خصوصیات مردان نترس و جنگجو_قدرتمند و با شهامت (ایگیدلر) آذربایجان است.



گؤنده ر 100 درجه کلوب دات کام گؤنده ر     بؤلوم لر: آشنایی با رقص آذری “ایگیدلر”
تاريخ : دوشنبه 21 اردیبهشت 1394 | یازار : علی فتحی (آلتین)
+0 به یه ن
تاريخ : دوشنبه 21 اردیبهشت 1394 | یازار : علی فتحی (آلتین)
+0 به یه ن
                       سلام اولسون عزیز باخانلارا

                           خوش گلیب سیز بیزیم ورلیشیمیزه

                                     مفاخیر آذربایجان آزربایجان  خیدمتیزده

                                              جالیب پراگراملارینان گَلَِ جاغیغ خیدمتیزه




مفاخر آذربایجان در خدمت شما عزیزان




Mən yorğun almaq və xidmət istifadəçilərinin eni deyil

Azərbaycan Xadimləri internet saytına xoş gəlmisiniz


Ben sıkılıyorum ve hizmetin kullanıcılarının genişliği yok Azerbaycan Şekiller web sitesine hoşgeldiniz




لوگو مخصوص گروه سمفونیک مفاخر آذربایجان می باشد

هرگونه سوء استفاده از لوگو شرعاً حرام است

با تشکر مدیریت سایت : علی فتحی




رهبر معظم انقلاب فرمودند : آذربایجان سر ایران است.



آردینی اوخو
گؤنده ر 100 درجه کلوب دات کام گؤنده ر     بؤلوم لر: علی فتحی
تاريخ : دوشنبه 21 اردیبهشت 1394 | یازار : علی فتحی (آلتین)
+0 به یه ن
Turkey - Azarbijan - عربی Site Translate: English



Müzik indirme sitesi Oynama
Aşağıdaki bağlantılardan birine tıklayın



Musiqi download site Playing
Aşağıdakı link birini basın






برای دانلود موزیک درحال پخش از سایت


روی یکی ازلینکهای زیر کلیک نمایید



Playing music download site
Click on one of the links below
Играя музыку скачать сайт
Нажмите на одну из ссылок ниже,
Igraya muzyku skachat' sayt
Nazhmite na odnu iz ssylok nizhe,
تشغیل الموسیقى موقع التحمیل
انقر على أحد الروابط أدناه

Link 1


Link 2


Link 3  Direct Download  






گؤنده ر 100 درجه کلوب دات کام گؤنده ر     بؤلوم لر: جمهوری اسلامی ایران
تاريخ : دوشنبه 21 اردیبهشت 1394 | یازار : علی فتحی (آلتین)
+0 به یه ن

 

 

دده قورقود بیر کتابدیر . . .

م. کریمی

   دده قورقود کتابی آذربایجان ادبیاتی نین شاه اثری اولاراق، اونون حاققیندا دونیادا آراشدیرمالار و اینجه­له­مه­لر چوخ اولورسا دا، ایراندا یوخ حدّینده دیر. هله بو کتابین یازییا آلیندیغی باره ده هئچ بیر یازی گؤرمه میشیک. گاهدان دده قورقودو یازیلی ادبیاتدان و گاهدان شفاهی ادبیاتدان ساییریق. اگر شفاهی ادبیاتدان ساییلیر، نییه بس آدی "کتاب" قویولموشدور؟  

   آذربایجان ادبیاتیندان دانیشاندا، دده قورقود کتابیندان دانیشماماق اولماز؛ ایستر شفاهی ادبیات و  ایسترسه ده یازیلی ادبیاتدا دده قورقود کتابی نین اؤز یئری واردیر. بو ده یرلی ادبیات آبیده سی، همیشه بیر کتاب کیمی آدلانمیشدیر. همیشه یازیب و اوخوموشوق: "کتابِ دده قورقود". بیر اثر، کتاب آدلاندیقدا اونون یازیلی اولماسینا تاکید اولونور. بئله اولورسا بو اثری یازیلی ادبیاتیمیزدا سایماغیمیز گره کلی دیر. دده قورقود بیر کتاب دیر.  دوغرودور کی دده قورقود کتابیندا اولان سیمالاری، بویلاریندا اوز وئرمیش اولای­لاری مختلف شفاهی ادبیاتیمیزدا، افسانه لرده و ناغیل­لاردا دا گؤروروک. چوخلو ناغیللار و دستانلاردا اونون ائتکیلرینی تاپماق مومکوندور. دده قورقود حادثه لرینه بنزه ر اولایلار و سیمالارلا تاریخ آلانیندا اوز اوزه گلمک اولور. بو اولای­لارین و سیمالارین ایزلرینی تاریخیمیزده تاپماق اولار.

   شبهه یوخدور کی دده قورقود بویلاری اسلامدان اؤنجه بیر دوره یه باغلی دیر. بورادا اوز وئره ن حادثه لر و تانیتدیریلان سیمالار، اوسطوره دورانینا عایددیلر. قهرمانلار، خارق العاده قوه لر و سیمالارین اشتراکی او جمله دن دلی دومرولون عزرائیل ایله ساواشی، تپه گؤزون یارانیشی و بیر سیرا قهرمانلاردان اوز وئره ن ایشلر غیر عادی، دوغالدان اوزاق و اینانیلماز بیر حادثه لردیر و اوسطوره لره باغلی اولدوغو هئچ شوبهه یاراتمیر. باشقا طرفدن بو اون ایکی بوی، بیر – بیرینه باغلی دیرلار و بیر اؤلکه ده – هر نه قده ر گئنیش اولورسا دا -  اوز وئریر. قهرمانلار بیر نئچه بویدا عینی صورتده واردیرلار و بیر ملت و بیر اؤلکه دن سؤز گئدیر. داها آرتیرماق لازیمدیر کی دده قورقود کتابی نین اشتراکچی خالقینی، بیر کؤچه­ری ملت یوخ، بلکه یئرلی و اکینچی، عینی حالدا داوار ساخلایان بیر دورومدا گؤروروک. گؤردویوموز بامسی بیرک 16 ایل یاد اؤلکه لره گئدیب و 16 ایلدن سونرا وطنه دؤندوکده، خالقینی همان یئرلرده تاپیر. اگر بو ملت کؤچری اولسایدی، 16 ایلدن سونرا اؤز ائلینی تاپا بیلردی می؟ آنجاق دده قورقود داستانلاریندان آذربایجان قوخوسو گلیر و بوگون ده آذربایجانیمیزین هر یئرینده، هر بوجاغیندان دده قورقود ایسی و قوخوسو گلیر. بو قونویا باشقا بیر یئرده توخوناجاغام.

   بیز بورادا دده قورقود اثرینی بیر کتاب کیمی اوخوموشوق و بورادا اونا بیر کتاب کیمی ده توخونماق ایسته ییریک. دده قورقود کتابی نین بیر نئچه الیازماسی دونیادا تانینمیشدیر. آنجاق اونون یازیلما تاریخی هاچاندیر؟ الیمیزده اولان الیازمالار 15 – 16جی یوز ایللرده یازیلمیشدیر، داها دوزگون دئسک کؤچورولموش و یا استنساخ اولموشدور. ایندی دئمه لی ییک هارادان کؤچورولموش و یا هانسی بیر کتابین اوزوندن کؤچورولموشدور؟ بلکه، هئچ ده شفاهی اولمامیش و آغیزلاردان توپلانمامیش، بلکه بیر کتاب اوزوندن یازیلمیشدیر؟. ایندی بو ادعانین ایزلرینی تاریخده تاپمالیییق.

   اسلامین ایلک یوزایللرینده یازیلان تاریخ طبری و تاریخ یعقوبی - عربجه یازیلان- اثرلرینده، اوغوزخان داستانی کامل صورتده و دوزگون اولاراق گلمیشدیر. بو ایکی کتاب، اوغوزخان داستانی و تاریخینی چوخ گؤزه ل و دوزگون اولاراق یازییا آلمیشدیر. اونون قایناغی هاردادیر؟ آنجاق اوغوزنامه لر واریمیش! یوز ایللر سونرا جامع التواریخ کتابی، رشیدالدین فضل اله همدانی بو اوغوزنامه لرین ان دوزگون قایناغینی الده ائتمیش و چوخ اطرافلی بو داستانلارا توخونموشدور. البتده تاریخی قایناقلارین چوخوندا اوغوزخان حاققیندا اطرافلی یازیلار واردیر. دده قورقود کتابی اؤزو بیزیم اوچون معتبر بیر قایناقدیر. آنجاق بونون الیمیزده اولان یازیلی و مکمل نسخه سی سونرالار کؤچورولموش و "کتاب دده قورقود من لسان اوغوزان" عنوانیله الیمیزه چاتمیشدیر.

   دده قورقود کتابیندا، دده قورقود سیماسی تانیتدیریلیر. او، پیغمبر زمانیندا یاشامیش و 295 ایل ده عؤمور سورموشدور. سون تدقیقلر گؤسته ریر کی ساسانی شاهی انوشیروانین (531 – 579 م) وزیری "بزرگمهر"ین یانیندا بیر اوغوزنامه دن آد آپاریلیر کی اونو یازیب دوزه ن "اولوخان بیتیکچی" اولموشدور. پروفسور نظامی خودیف "آذربایجان ادبی دیلی تاریخی"[1] کتابیندا هئچ بیر قایناق گؤسترمه دن، بو کتابدان بیر نئچه صفحه متن گتیریب و اونون دیلینی اینجه له ییر. بو دیل، اثرین اسلامدان اؤنجه یازیلدیغینی ایناندیریر و گؤسته ریر کی نه قده ر "اورخون" و "یئنی سئی" کتیبه لرینه یاخین بیر دیلدیر.

   ایکینجی قایناقدان دانیشاندا عباسی خلیفه لریندن اولان هارون الرشید(763 – 809 م) زمانینا اشاره اولور و دده قورقود اثری نین عربجه یه چئوریلمه سیندن دانیشیلیر. بو معلوماتی، بیز "ابوبکر عبداله الدواداری" نین "دررالتیجان" کتابیندان آلیریق. ابوبکر عبداله الدواداری بیر نئچه کتابین یازاری دیر، او جمله دن "کنزالدرر و جامع الغرر"، "دررالتیجان"، "غرر تواریخ الزمان" اثرلرینی آد آپارماق اولار. الدواداری بو کتابی 709 قمریده یازمیش و 628 قمری ایلی­نین حادثه لرینه اشاره ائده رک، ایکی کتابدان آد آپاریر: بیری "اولوخان بیتیکچی" یازان اوغوزنامه و ایکینجی هارون الرشید زمانیندا اولان اوغوزنامه کی دده قورقودون آدی دا گلمیشدیر. الدواداری بو ایکینجی کتابی اؤزو گؤرموش و اونون تورکجه دن فارسجا و عربجه یه ترجمه سیندن دانیشیر و یازیر کی "جبرئیل بن بختیشوع" هارون الرشیدین سارای دیلماجی بو اثری عربجه یه ترجمه ائتمیشدیر. بو اثرین اصل نسخه سی ابومسلم خراسانی خزینه سینده اولدوغونو دا اونوتمور. الدواداری نین وئردیگی معلومات اساسیندا بو کتابدا اولوغ داغ، آلتون خان، اولو آی آناجی، منقبه چوجوق ارسلان و . . . دان دانیشیلیر و دباکوز (همان تپه گؤز) احوالاتینا دا اشاره ائدیر. الدواداری 767ق / 1335م دا وفات ائتمیش و کتابیندا اوغوزخان و دده قورقود حاققیندا  معلومات وئرمیشدی.

   "جامع التواریخ" کتابی چوخ آیدین صورتده یازیر کی تورک و مغول سارایلاریندا تاریخی قایناقلار – اوغوزنامه لر حؤرمتله ساخلانیلیر و سارایدا همیشه بیر سیرا تاریخ بیلنلر و نقاللار سایغی ایله حفظ اولونورلار. هئچ شوبهه یوخدور کی رشیدالدینین الی بو قایناقلارا چاتمیش و کتابیندا اونلاردا گؤزل بهره آلمیشدیر[2]. باشقا تاریخی قایناق "شجره التراکمه" کتابی دیر کی "ابولغازی بهادر خان" یازمیش و معتبر بیر اثر کیمی تاریخده ده یرلنمیشدیر[3]. پروفسور محرم ارگین 16جی عصرین مورخی "بایبورتلو عثمان"دان آد گتیریب و دده قورقود حاققیندا وئردیگی معلوماتدان استفاده ائدیر[4]. باشقا بیر کتاب "کلمات اوغوزنامه المشهور به آتالار سؤزی" دیر کی 14 – 16 عصرده یازیلمیش و دده قورقود کتابی نین ایلک صفحه لرینده اولان نصیحتلر، کلاملار و باشقا ضرب المثللر توپلانمیشدیر. عثمانلی سارایی نین تاریخچیسی اولان "منجم باشی" دا اؤز کتابیندا دده قورقوددان آد آپارمیش و اونون داستانلارینا اشاره ائتمیشدیر[5]. هابئله "تاریخ جدید" یا "مرآت جهان" آدیندا باشقا بیر قایناقدان دا آد آپارماق اولار کی 1000ق / 1592 م تاریخیندا یازیلمیش و اوغوزخان و دده قورقود داستانلارینا اشاره ائتمیشدیر. م. ارگین بیر نئچه قایناغا دا اشاره ائدیر، او جمله دن "شرف نامه" آدلی اثرین "شرفحان" طرفیندن یازیلدیغی و پترزبورگدا 1860جی ایلده چاپ اولدوغونو دا گؤسته ریر[6].

   اوستده آدلارینی گتیردیگیمیز قایناقلاردان آلماق اولور کی اوغورنامه لر تاریخ بویو سارایلاردا ساخلانیلمیش و اوخونورموش. ایندی بونلار هارالاردا قالمیش، گله جک آراشتیرمالار بللندیره جکدیر. بو، اؤزو بیزیم ادیبلریمیزین بوینوندا اولان بؤیوک بیر گیرودور. بئله لیکله، دده قورقودون کتابی 15 – 16 یوزایللرده یازیلمامیش، بلکه اوزو کؤچورولموشدور. ایراندا دده قورقود کتابی دؤنه لر چاپ اولموش و فارسیجایا دا دؤنه لرله چئوریلمیشدیر. آنجاق بیز بو داستانلاری آشیقلاردان ائشیتمه میشیک، ائشیتسک ده اونلارا یاخین و اونلارا بنزه ین داستانلار اولموشلاردیر. بیز، دده قورقود ایله بیر کتاب کیمی تانیش اولموشوق و الیمیزه گلن، بیزه تانیتدیریلان الیازما نسخه سی ده 500 ایل بوندان اؤنجه یه عایددیر. شوبهه ائتمیریک کی بو داستانلار یوزایللر اوندان اؤنجه – یانی 1000 ایل اؤنجه یازییا آلینمیش، آنجاق بو الیازمالار دا سونرالار ادبیات دونیاسینا تانینمیشدیر. بونو آرتیرماق ایستردیم کی چوخ نگرانچیلیق یئری یوخدور؛ بیلدیگیمیز کیمی، حتا ایران ادبیاتی نین بؤیوک شاعیرلری نین دیوانلاری دا سونرالار، حتا یوز – ایکی یوز ایل بوندان اؤنجه تانیتدیریلمیشدیر. ولی بوگون بوتون الیازمالار اوزه چیخیر و ایشیق اوزو گؤرور.

    ایندی تاریخه دؤنوب، دده قورقود کتابیندا اولان قهرمانلارین سیماسینی تاریخدن آختارماق ایسته ییریک. بیزجه، دده قورقود اؤزو بو کتابین یازاری دیر. کتاب دا اونون آدینا – دده قورقود کتابی اولموشدور. هر داستانین و یا هر بویون سونوندا، داستان سونا چاتاراق دده قورقود میدانا گلیر، قهرمانا آد وئریر، قهرمانی اؤیور و بوی بویلور. دئمک اولار بئله بیر بؤیوک صنعتکار بو کتابی یازمادا دا باجاریقلی اولا بیلیر. آنجاق ابوالغازی دا دده قورقودو بیر شاعیر کیمی تانیتدیریر و او، شجره التراکمه کتابیندا قازان خان حاققیندا بیر مدحیه نی گتیریب و دده قورقودو بیر شاعیر کیمی معرفی ائدیر. او بئله یازیر: "سالور قازان سالور قایی قورقود آتا ایله بیر زاماندایدی. قورقود آتانین سالور قازان آلپی مدح ائدیب، سؤیله دیگی منظومه بودور: - بورادا 7 بندلی بیر منظومه نی ده گتیریر".[7]  

بئله لیکله، ابوالغازی، دده قورقودو وزیر و مشاوردن علاوه، بیر شاعیر و یازار کیمی ده تانیتدیریر. بئله اولورسا، اؤز آدینا اولان کتابین یازاری دا ائله اؤزو اولموشدور. تاریخی قایناقلاردا دده قورقود حاققیندا معلومات توپلاماق ساده دیر. ایلک اؤنجه دده قورقود کتابی نین اؤن سؤزو، بلکه ده لازیمی قده ر آیدینلاندیریجی دیر. بو اؤن سؤزده بئله یازیلیر: "رسول علیه السلامین زمانینا یاخین بایات بویوندان قورقوت آتا دیرلر بیر ار قوپدو. اوغوزین اول کیشی تمام بیلیجیسی ایدی. نه دیرسه اولاردی. غیبدن دورلو خبر سؤیلردی. حق تعالی اونون گؤگلونه الهام ائده ردی".

بیر نئجه سطیر آشاغیدا یئنه گلیر:  قورقوت آتا اوغوز قومی نین مشکلینی حل ائده ردی، هر نه ایش اولسا قورقوت آتایا تانیشمایینجا ایشله مزلردی. هرنه کی بویورسا قبول ائده رلردی. سؤزون توتوب تمام ائده لرلردی.[8]

   ادبی آراشدیرمالاریمیزدا بیر زمانلار، دده قورقود بیر افسانه وی و اوسطوره وی سیما کیمی تانینیردی، اونون تاریخی شخصیتی قبول اولونموردو. آنجاق بو آراشدیرمالارین گلیشمه سینده، یاواش – یاواش یئنی قایناقلار الده ائدیلدیکجه، اونون تاریخی سیماسی اوزه چیخدی و حتا قبری ده تانیندی. دده قورقوددان علاوه، قازان خان، بورلا خاتون و باشقا قهرمانلارین دا قبیرلری تانیندی. بوگون بو قبیرلر خالق طرفیندن زیارت اولونوب و اونلارین واقعی انسان اولدوقلاری شوبهه یاراتمیر. پروفسور محرم ارگین 16جی عصرین مورخی بایبورتلو عثمانین یازیلارینا آرخالانیب یازیر: "قازان خان بیگلرله کعبه یه گئدیب رسوللا گؤروشدولر. رسول الله دده قورقودو شیخ تعیین ائتدی.[9]ارگین همان فاکته گؤره یازیر کی "جام جم آیین" مؤلفی سؤیله ییر کی اوغوزخانی قازان خان چوخ مؤمن آدام اولدوغوندان قورقود دده نی مدینه یه گؤندرمیشدی و پیغمبرله گؤروشدن سونرا اوغوز طایفاسینا اسلامیتی اؤیرتمه گه تعیین ائدیلن سلمان فارسی ایله بیرگه او گئری دؤنموشدو".[10]

   بونونلا بیر بالاجا فرقلی اولان معلوماتی شجره التراکمه دن آلیریق. بورادا بئله یازیلیر: "بوتون اوغوز ائلی توپلانیب قایی خالقیندان اینال یاوی نی پادشاه یاپدیلار. وزیری قورقود آتا ایدی. قورقود آتا هر نه دئسه اینال یاوی اونون سؤزوندن چیخمازدی. قورقود آتانین کرامت لری چوخ ایدی. ایکی یوز دوخسان بئش ایل عؤمور سوردو. اوچ پادشاها وزیر اولدو".[11]

   بورادا اینال یاوی­دان باشلایاراق بیر – بیر شاهلارین آدلارینی گتیریب و هر بیری نین شاهلیق ایللرینی ده سایی ایله یازیر. او جمله دن: اینال یاوی 8 ایل حکومت ائدیر، دویلو قایی 30 ایل، ایرک خان 35 ایل، تومان خان 20 ایل، قانلی یاوی 90 ایل، موریاوی 75 ایل، قاراخان 40 ایل، بوغراخان 90 ایل، قوزو تگین 40 ایل، ارسلان 70 ایل، ایل تگین 15 ایل، اسلی خان 3 ایل، شعبان خان 20 ایل، بوراخان 8 ایل، علی تگین 30 ایل و سونرا ملکشاه ایش اوسته گلیر. بیلدیگیمیز کیمی ملکشاه سلجوقی آلتینجی یوزایلین باشلاریندا شاهلیغا چاتیر. شجره نین سایدیغی شاهلار دا 500 ایله یاخین شاهلیق ائتمیشلر. بئله لیکله، اینال یاوی 500 ایل ملکشاهدان اؤنجه شاه اولموشدور. ملکشاهدان 500 ایل اؤنجه، پیغمبر زامانینا چاتیریق. پس اینال یاوی و اونون وزیری دده قورقود پیغمبر زامانیندا اولموشلار.

   البتده ابوالغازی اؤزو ده دئییر کی : "من تاریخی گونلوک اولایلارلا بیلمه ییرم".[12] اونا گؤره ده کتابین باشقا یئرلرینده بونا مخالف سؤزلر ده گلیر، او جمله دن یازیر: "قازان خان بیزیم پیغمبردن اوچ یوز ایل سونرا ایدی. قوجالیق چاغیندا مکه یه گئدیب حاجی اولوب گلدی. سالور قایی قورقود آتا ایله بیر زاماندایدی".[13] یئنه باشقا بیر یئرده اوغورجوق- قازان خانین دوشمنیندن سؤز آچاراق، ساچاقلی نین قاچیرماسی و قازان خانین ائوی نین یغمالانماسیندان دانیشاراق، اوغورجوقدان اؤز زامانینا قده ر 600 ایل آرا اولدوغوندان یازیر.[14] ابولغازی نین بو باره ده یازدیغی تاریخی اولای، دده قورقود کتابی نین ایکینجی بویونون حادثه لری دیر و ابولغازی ایکی یئرده (ص 55 و 85 ده) اونا اشاره ائدیر.

   قازان خاندان علاوه، باییندیرخان، بوکدوز امن ده تاریخی قایناقلاردا گلمیشلردیر، همین شجره التراکمه و جامع التواریخده بونلاری اوخویا بیلرسینیز. باییندیرخان اوغوز ائلی نین حکمداری کیمی تانینیر. اونون 90 مین لیک اوردوسو وار. دده قورقود دا اونون وزیری دیر. باییندیرخان دده قورقودون بیر نئجه داستانیندا اشتراک ائدیر و بیر شاه کیمی دورومدا دایانیر. شجره ده باییندیری بئله تانیتدیریر. محرم ارگین و بارتولد اؤز آراشدیرمالاریندا، باییندیردان علاوه، بوکدوز امن دن ده، تاریخی سیما کیمی بحث ائدیرلر.[15] یئنه همین قایناقلاردا قازان خان ایله برابر پیغمبر زیاریتینه گئده ن بوکدوز امن اولموشدور.[16]

   بئله لیکله دده قورقود و دده قورقود کتابی نین قهرمانلاری – قازان خان، باییندیرخان، بوکدوز امن و باشقالاری، پیغمبر زامانیندا یاشامیش و تاریخی سیمالار اولموشلار. دده قورقود کتابی دا بیر اوغوزنامه سایاغی تاریخی قایناقدیر. بئله اولورسا نییه دده قورقود کتابی، حداقل شجره التراکمه کیمی تاریخی بیر قایناق اولماسین؟ ایندی بو قایناغی دریندن آراشدیرما و اونون تاریخی سندلرینی تاریخه استناد ائده رک اینجه له مک بوینوموزدا اولان بیر وظیفه دیر. هله اونون تاریخی سیمالاری اوسطوره لرله قاریشماسی دا یئنی بیر آراشدیرمالار قونوسودور. گله جکده نه قده ر آغیر ایشلرین اولدوغونو دوشونمک لازیم!.

 

 

     



[1]  پروفسور نظامی خودیف، آذربایجان ادبی دیلی تاریخی، کؤچورن حسین شرقی، تهران، انتشارات راستان، 1374.

[2] رشیدالدین فضل اله همدانی، جامع التواریخ، دکتر بهمن کریمی، تهران، دو جلد، 1364.

[3]  ابوالغازی بهادرخان، شجره التراکمه، ترجمه ترکی و فارسی، ترجمه: م. کریمی، تهران، 1389.

[4]  مجله تاریخ، استانبول، نمره 10 و 11، 1998.

[5]  علی بیگ زاده، کتاب دده قورقود، کؤچوره ن: نوید محمدی، تبریز، 1389، ص 12.

[6]  همان، ص14.

[7]  اوبوالغازی بهادرخان، شجره التراکمه، ترجمه م. کریمی، تهران، 1388، پینار، ص 81.

[8] دده قورقود کتابی، ص 29.

[9] علم الدین علی بیگ زاده، کتاب دده قورقود، کؤچوره ن: نوید محمدی، تبریز، 1389، ص21.

[10] همان، ص 22.

[11] شجره . . .، همان، ص 56.

[12] همان، ص 54

[13] همان، ص 80.

[14]  همان، ص 81.

[15] علم الدین علی بیگ زاده، همان، ص 33.

[16] همان، ص42.



گؤنده ر 100 درجه کلوب دات کام گؤنده ر     بؤلوم لر: دده قورقود بیر کتابدیر
تاريخ : دوشنبه 21 اردیبهشت 1394 | یازار : علی فتحی (آلتین)
+0 به یه ن
حماسه ی کوراوغلو  


داستان پهلوانی های کوراوغلو در آذربایجان و بسیاری


از کشورهای جهان بسیار مشهور است. این داستانها


از وقایع زمان شاه عباس و وضع


اجتماعی این دوره سرچشمه می گیرد.  قرن 17 میلادی ،


دوران شکفتگی آفرینش هنری عوام مخصوصاً


شعر عاشقی ( عاشیق شعری ) در زبان آذری است.


وقایع سیاسی اواسط قرن 16 ، علاقه و اشتیاق زیاد



و زمینه ی آماده یی برای خلق آثار فولکلوریک در زبان آذری


ایجاد کرد.  شاه عباس اول با انتقال پایتخت به



ادامه مطلب را بخوانید

آردینی اوخو
گؤنده ر 100 درجه کلوب دات کام گؤنده ر     بؤلوم لر: حماسه ی کوراوغلو
تاريخ : دوشنبه 21 اردیبهشت 1394 | یازار : علی فتحی (آلتین)
+0 به یه ن


دلاور اوغوز

قصه ای برای کودکان از داستانهای آذربایجان 

م. کریمی 

 

بازنویسی: محمدرضا کریمی

ناشر: مؤلف

تیراژ : 15000

نوبت چاپ : چاپ اوّل، سال 1371

لیتوگرافی : حامد زنجان

حروفچینی: ستاره

چاپ : ستاره زنجان

طی مجوز شماره 4850/18 – 16/7/1371 اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان زنجان

 

            بچه ها! قصه ای که اینک می خوانید از کتاب دده قورقود گرفته شده است. این کتاب نخستین کتاب ترکی است که در قرنها نخستین هجری در ایران نوشته شده است. این کتاب دارای دوازده داستان است که در آنها گوشه هایی از زندگی و اندیشه های مردمی را بازگو می کند که هزار و چهارصد سال پیش در شمال کشورمان می زیستند و به نام اوغوز معروف بودند. اوغوزها اجدادترکان هستند. مردان و زنان دلیر و بی باک این قبیله، جنگاوری و مردانگی را بالاترین افتخار خود می شمردند و در راه آزادی و سربلندی قوم و قبیله ی خود دست از جان می شستند. در این داستان با زندگی و افکار چنین مردمی آشنا خواهید شد. وقتی داستانی این چنین وجود دارد چه نیازی به افسانه بافی است؟

اما این داستان را نه من، بلکه یک عاشیق برایتان تعریف می کند. عاشیق نوازنده ای است که ساز به دست می گیرد و در قهوه خانه ها، جشنها و مجالس مختلف ساز می زند و داستانهای عشقی و حماسی تعریف می کند. این داستان را یا عاشیق که همان دده قورقود است تعریف کرده است. باهم بخوانیم.

 

با نام خدا

در روزگاران اوغوزها، جنگجوی نامداری بود به نام قونلی قوجا، که پسر نیرومند و بی باکی به نام قون تورالی داشت. روزی قانلی قوجا پسرش را نزد خود خواند و گفت:

پسرم، من دیگر پیر شده ام. آرزو دارم پیش از مرگ ترا داماد کنم.



Daha ətraflı
Devamını Oku
گالانی نی اوخو


ادامه مطلب را بخوانید


آردینی اوخو
گؤنده ر 100 درجه کلوب دات کام گؤنده ر     بؤلوم لر: دلاور اوغوز
تاريخ : پنجشنبه 14 اسفند 1393 | یازار : علی فتحی (آلتین)
+0 به یه ن
باعرض سلام و خسته نباشید


سلام اولسون عزیز ائلیمیزَ


دانلود ایچون گدین afmsoft.ir را


یادا کی مداح اهلبیت آقای شهروز حبیبی نی آختارین


برای دانلود مداحی های سایت مفاخر به سایت afmsoft.ir


بروید و یا مداحی های مداح اهل بیت آقای شهروز حبیبی را جستجو کنید


باتشکر
 

گؤنده ر 100 درجه کلوب دات کام گؤنده ر     بؤلوم لر: آذری شعر
یارپاق لار: [1] [..] [3] [4] [5] [6] [7] [..] [27]
آرشیو
سون یازی لار
یولداش لار
سایغاج
ایندی بلاق دا : نفر
بوگونون گؤروشو : نفر
دونه نین گؤروشو : نفر
بوتون گؤروش لر : نفر
بو آیین گؤروشو : نفر
باخیش لار :
یازی لار :
یئنیله مه چاغی :